Skipulagsmál í Grímsnes- og Grafningshreppi
Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshreppi vill koma eftirfarandi á framfæri.
Á 604. fundi sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps sem haldinn var miðvikudaginn 26. nóvember 2025 var eftirfarandi bókað:
Skipulagsmál í Grímsnes- og Grafningshreppi.
Færst hefur í vöxt að einstaklingar hafi fasta búsetu allt árið í frístundahúsum innan skipulagðra frístundabyggða í Grímsnes- og Grafningshreppi. Skipulagsáætlanir og þjónusta sveitarfélagsins við íbúa og eigendur frístundahúsa gera hins vegar ekki ráð fyrir því að svo sé enda er frístundabyggð skilgreind í skipulagslögum nr. 123/2010 sem „svæði fyrir frístundahús, þ.e. byggð sem ekki er ætluð til fastar búsetu“. Þá eru frístundahús skilgreind að lögum sem hús „utan þéttbýlis sem aðallega er nýtt til að fólk geti dvalist þar tímabundið til að eyða frítíma sínum og þar sem að öðru jöfnu er óheimilt að hafa skráð lögheimili,“ sbr. 2. tölul. 2. gr. laga nr. 75/2008, um frístundabyggð og leigu lóða undir frístundahús. Aukin heldur gera lög nr. 80/2018, um lögheimili og aðsetur, þá kröfu að lögheimili skuli skráð í húsnæði „sem er skráð sem íbúðarhúsnæði í fasteignaskrá Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar og hefur staðfang“. Frístundahús uppfylla ekki þetta skilyrði.
Þjóðskrá Íslands hefur tekið upp á því að skrá einstaklinga sem kjósa að hafa fasta búsetu innan frístundabyggða í Grímsnes- og Grafningshreppi, í trássi við fyrirmæli laga, með lögheimili í sveitarfélaginu án tilgreinds heimilisfangs. Því háttar nú svo til að fjöldi einstaklinga er nú skráður með lögheimili í Grímsnes- og Grafningshreppi án tilgreinds heimilisfangs. Þetta hefur leitt til óvissu um skipulagsvald sveitarfélagsins og hvaða réttindi og skyldur gilda um þennan hóp fólks. Sveitarstjórn hefur ítrekað vakið athygli innviðaráðuneytisins, sem fer með málefni sveitarfélaga, og dómsmálaráðuneytis, sem fer með lögheimilismál, á stöðu mála. Væntingar standa til þess að ráðuneytin vinni að lausn og hefur t.d. verið nefnt að heimila skráningu lögheimilis í frístundahúsum, að ákveðnum skilyrðum uppfylltum. Þá er ljóst að slíkar breytingar verða ekki gerðar án aðkomu Alþingis og sveitarfélaganna. Á meðan óvissa ríkir telur sveitarstjórn sér hins vegar ekki fært að taka ákvarðanir um frekari þróun frístundabyggða innan Grímsnes- og Grafningshrepps.
Sveitarstjórn samþykkir samhljóða að synja öllum nýjum deiliskipulagstillögum fyrir frístundabyggð, tillögum um fjölgun frístundahúsalóða innan þegar deiliskipulagðra frístundasvæða og öllum tillögum um verulegar breytingar innan þegar deiliskipulagðra frístundasvæða. Jafnframt er ákveðið að hafna öllum breytingum á aðalskipulagi sem varða frístundabyggðir. Þetta á ekki við um þau mál sem þegar hafa verið samþykkt til auglýsingar.